Zo’n 10 % van de kinderen laat kenmerken zien die kunnen duiden op (hoog)begaafdheid. Het is echter moeilijk om te spreken over dé eigenschappen van (hoog)begaafde leerlingen, omdat ook deze kinderen uniek zijn. Hun eigenschappen kunnen onderling erg verschillen en soms zelfs tegenovergesteld zijn. Zo is bijvoorbeeld de ene (hoog)begaafde leerling op sociaal gebied erg sterk, terwijl een andere (hoog)begaafde leerling juist erg op zichzelf is gericht. De ene (hoog)begaafde leerling toont zicht bijvoorbeeld erg leergierig, terwijl een andere (hoog)begaafde leerling door een inadequaat onderwijsaanbod het plezier in leren misschien verloren heeft en dit niet (meer) laat zien.

Hieronder staat een overzicht van veel voorkomende eigenschappen, zoals die in de literatuur genoemd worden. Een (hoog)begaafde leerling hoeft niet alle eigenschappen in onderstaand overzicht te bezitten. Het omgekeerde is ook het geval: als iemand één of meerdere van deze gedragsaspecten vertoont, hoeft dit niet automatisch te betekenen dat hij/zij (hoog)begaafd is.

Het is van belang de eigenschappen op het niveau van een individuele leerling in samenhang met elkaar te bekijken. De profielen van Betts & Neihart bieden hiervoor bruikbare aanknopingspunten.

Bron: SLO Informatiepunt Onderwijs & Talentontwikkeling

http://talentstimuleren.nl/thema/begaafdheid/hoog-begaafdheid/begaafdheidskenmerken

Kenmerken	van (hoog)begaafde leerlingen	Indicatoren
Hoge intelligentie	(Hoog)begaafde leerlingen beschikken over hoge intellectuele capaciteiten.	is (in potentie) tot uitzonderlijke prestaties in staat presteert zeer hoog op toetsen (A+) heeft een totale IQ score > 120 en een IQ scorebereik rond 130 op tenminste één intelligentiefactor
Vroege ontwikkeling	(Hoog)begaafde leerlingen zijn geestelijk vroegrijp en worden gekenmerkt door een ontwikkelingsvoorsprong. Zij kunnen meestal op vroege leeftijd al lezen, praten, schrijven en hebben een vroege ontwikkeling van getalbegrip. Hierdoor kunnen zij zich gemakkelijk leerstof uit hogere leerjaren eigen maken. Ook stellen zij op jonge leeftijd al levensbeschouwelijke vragen en denken zij al vroeg na over de zin van het leven.	is geestelijk vroegrijp, heeft een ontwikkelingsvoorsprong is gericht op prikkels uit de omgeving heeft op jonge leeftijd al gevoel voor objectpermanentie heeft op jonge leeftijd ontwikkeling van psycho-motoriek kan op jonge leeftijd lezen is eerder met spreken heeft vroege belangstelling voor cijfers en letters geeft vroeg blijk van gedetailleerde kennis van de omgeving kan al vroeg een voorbeeldmodel (onder andere lego) nabouwen tekent op hoger niveau dan leeftijdsgenoten heeft een vroege ontwikkeling van getalbegrip kan zich gemakkelijk leerstof uit hogere leerjaren eigen maken heeft op jonge leeftijd al gevoel voor symboliek kan al praten, lezen en schrijven op jonge leeftijd
Uitblinken op één of meerdere gebieden	Een bijzondere begaafdheid kan tot uitdrukking komen in motorische, sociale, artistieke en intellectuele vaardigheden. Vaak treden deze begaafdheidsvormen gecombineerd op en blinken (hoog)begaafde leerlingen uit in meerdere gebieden, zoals bijvoorbeeld in taal en wiskunde. (Hoog)begaafde leerlingen hebben op taalgebied een grote woordenschat en vertonen een zeer goed en adequaat woordgebruik.	is zeer goed in rekenen/wiskunde heeft zeer goed taalgebruik heeft een grote woordenschat / adequaat woordgebruik kan vroeg praten in samengestelde zinnen is zeker niet goed in alles
Gemakkelijk kunnen leren	(Hoog)begaafde leerlingen hebben over het algemeen een zeer goed geheugen en kunnen hierdoor goed informatie onthouden en verwerken. Zij begrijpen nieuwe leerstof dan ook aanzienlijk sneller dan gemiddelde leerlingen en zijn daardoor sneller klaar met opdrachten en huiswerk. Hierdoor hebben zij vaak een leertempo dat beduidend hoger is dan het tempo van de gemiddelde leerling.	is snel van begrip kan complexe aanwijzingen makkelijk volgen heeft een goed opmerkingsvermogen kan leerstof snel verwerken heeft een zeer goed geheugen kan snel onthouden kan snel lezen kan snel denken heeft een uitstekend geheugen en gebruik van informatie heeft een leertempo 2 tot 5 keer hoger dan de gemiddelde leerling
Goed leggen van (causale) verbanden	(Hoog)begaafde leerlingen kunnen gemakkelijk (causale) verbanden leggen en hebben hierover een goed overzicht.	kan gemakkelijk (causale) verbanden en relaties leggen heeft de neiging om ideeën of dingen op een ongebruikelijke en niet voor de hand liggende manier te combineren kan gemakkelijk betekenissen begrijpen
Het makkelijk kunnen analyseren van problemen	(Hoog)begaafde leerlingen zijn snelle probleemanalyseerders. Zij kunnen snel vaststellen wat de aard van een probleem is. Daarnaast zijn (hoog)begaafde leerlingen vaak vindingrijk in het ontwikkelen van eigen oplossingsmethoden. Dit kan soms problemen opleveren als zij zich een verkeerde oplossingsmethode hebben aangeleerd, omdat zij deze methode moeilijk weer los kunnen laten.	kan snel problemen analyseren is vaardig in het toepassen van oplossingsmethoden in diverse situaties houdt vast in het oplossen van problemen is vindingrijk in oplossingsmethoden heeft plezier in het oplossen van problemen heeft eigen (verschillende) oplossingsmethoden kan goed omgaan met problemen: ziet snel wat relevant is en komt sneller tot essentie
Het maken van grote denksprongen	Een (hoog)begaafde leerling maakt grotere leerstappen en heeft daarom minder tijd nodig.	kan grotere leerstappen maken kan grote denksprongen maken
Voorkeur voor abstractie	(Hoog)begaafde leerlingen kunnen goed abstract denken. Zij generaliseren gemakkelijker dan hun andere klasgenoten en hebben een goed overzicht van de kennisgehelen. Zij hebben geen behoefte aan concretisering van de lesstof door het gebruik van voorbeelden	kan goed abstract denken generaliseert van bijzonder naar algemeen overziet kennisgehelen is een productieve denker
Hoge mate van zelfstandigheid	(Hoog)begaafde leerlingen willen liever niet geholpen worden en geven de voorkeur aan zelfstandig werken. Bij het werken in groepsverband vertoont de (hoog)begaafde leerling veel initiatief en neemt hij/zij vaak de leiding. Bovendien wil de leerling dingen graag op zijn/haar eigen wijze doen, zoals het zelf bedenken van een methode voor het uitrekenen van sommen.	heeft weinig behoefte aan instructie wil dingen op eigen manier doen (bijvoorbeeld eigen manier van rekenen) wil zelf ontdekken is zelfstandig toont initiatief neemt leiding is verantwoordelijk voor eigen handelen reflecteert op eigen handelen geeft de voorkeur aan zelfregulatie: besteedt soms wat meer tijd aan plannen, maar komt sneller tot besluitvorming wil zelf en kan grotendeels zelf de benodigde kennis vergaren, onderzoeken, structureren en analyseren
Brede of juist specifieke interesse / hoge motivatie / veel energie	Het is belangrijk dat het onderwerp van de opdracht de leerling interesseert. Bij (hoog)begaafde leerlingen is namelijk het kunnen een voorwaarde, maar het willen van even groot belang. Als het onderwerp aansluit bij de interesse van de leerling, dan is motivatie verzekerd. Er is aangetoond dat talent pas doorzet als de leerlingen plezier beleven aan de (leer)activiteiten. Een kenmerk van (hoog)begaafde leerlingen is dat zij zeer leergierig zijn. Als een onderwerp de leerling interesseert dan pluist hij het onderwerp vaak tot op de bodem uit. Maar het tegenovergestelde geldt ook: als een (hoog)begaafde leerling geen interesse heeft voor een bepaald onderwerp, dan kan hij moeilijk de motivatie opbrengen om zich erin te verdiepen.	brede interesse vraagt eindeloos waarom heeft een hoge motivatie neemt geen genoegen met halve informatie/ halve oplossingen heeft grote doorzettingsvermogen/volharding is intrinsiek gemotiveerd is bereid om moeilijke taken op te nemen is bereid om in eigen tijd verder te werken is snel betrokken op het werk heeft veel energie/onvermoeibaar
Creatief / origineel	In de opdrachten laten (hoog)begaafde leerlingen vaak zien dat zij originele en creatieve ideeën en/of oplossingen hebben. Zij maken onverwachte zijsprongen en hebben grote verbeeldingskracht.	maakt onverwachte zijsprongen is origineel is een intuïtieve denker heeft hekel aan routinetaken heeft grote verbeeldingskracht interesse in experimenteren en het dingen op andere manieren te doen/staat open voor nieuwe ervaringen pakt zaken graag anders aan is creatief
Perfectionistisch	(Hoog)begaafde leerlingen zijn perfectionistisch aangelegd. Zij houden niet van half werk.	is perfectionistisch
Apart gevoel voor humor	(Hoog)begaafde leerlingen bezitten over het algemeen een apart gevoel voor humor.	heeft een apart gevoel voor humor groot gevoel voor humor
Hoge mate van concentratie	(Hoog)begaafde leerlingen kennen een hoge mate van concentratie en hebben daarbij een langere aandachtsspanne dan de gemiddelde leerlingen.	langere aandachtsspanne, volharding en intense concentratie is geconcentreerd kan zich op jonge leeftijd buitengewoon lang concentreren hoge mate van concentratie, lange aandachtsspanningsboog met betrekking tot interessegebieden